Vào năm 2013, tôi biết đến chạy bộ qua diễn đàn webthehinh. Thời gian này chạy bộ chưa thực sự phổ biến, việc có một nơi chuyên bán đồ chạy là một điều gì đó xa vời. Bạn không nghe nhầm đâu, tương tự như chuyện ở Sài Gòn không có một cuộc đua nào đủ các cự ly 5-10-21K, chỉ có 1-2 running club với số lượng thành viên hoạt động offline 5-7 người vào cuối tuần, hay số runner hoàn tất cự ly Half Marathon chỉ đếm trên đầu ngón tay v.v. Tôi phải tìm mua giày qua một thành viên order từ USA và tôi vẫn còn nhớ cảm giác lần đầu mang nó, thích mê lắm, như được khai sáng vậy *cười*. Buồn thay, tận hưởng đôi giày không được bao lâu thì tôi đã có trải nghiệm nhức nhối theo đúng nghĩa đen. Cứ mỗi lần chạy trên 30 phút, ngón chân tôi bắt đầu có dấu hiệu phồng rộp, nặng hơn là phồng rộp trong phồng rộp, và lí do đơn giản đó là tôi không biết cách chọn giày sao cho đúng vào thời điểm ấy.
Với mong muốn giúp các bạn tìm được đôi giày chạy vừa ý và không phải gặp trở ngại như tôi, sau đây là những chia sẻ cá nhân mà tôi đã cố gắng chắt lọc về cách chọn giày chạy road cho người mới.
FIT & FEEL
Theo kinh nghiệm cá nhân, dù đôi giày chạy có tốt thế nào, nếu cảm giác khi mang của bạn không thoải mái thì bạn nên cân nhắc lại việc mua chúng. Bởi vì mỗi người sẽ có kiểu bàn chân khác nhau như: vòm chân cao-thấp, bàn chân thon-bè, bàn chân mỏng-dày, độ dài của ức bàn chân (forefoot) so với tổng thể v.v. sẽ rất khó có một công thức chọn giày cho từng dạng bàn chân. Vì vậy, tôi quy lại về cảm nhận khi mang, bỏ qua những thông số kỹ thuật.
- Ưu tiên cảm giác vừa vặn, thoải mái khi vận động. Không chọn giày chỉ vì nó… đẹp.
- Cách thử giày về chiều dài: sau khi xỏ giày, dịch gót chân sát gót giày, sau đó đảm bảo khoảng cách giữa ngón chân dài nhất đến mũi giày dư ra 1 – 1.5cm. Không để ngón chân chạm, quá khít với mũi giày.
- Cách thử giày về chiều ngang: cảm nhận được toàn bộ lòng bàn chân, tránh để bàn chân của bạn bị biến dạng do giày bó sát hai bên. Bạn cũng nên thử cả 3 size giày khác nhau: 42 – 42.5 – 43 (với trường hợp size chân của bạn là 42, sau khi đối chiếu với size chart của hãng, bạn cũng cần lưu ý mỗi hãng size chart sẽ khác nhau nhé).
- Sau khi mang giày, bạn hãy thử chạy một vòng quanh cửa hàng để cảm nhận.
NOTES
Fit & Feel đủ để bạn tự tin dạo quanh các cửa hàng để chọn cho mình một đôi giày chạy rồi. Nhưng nếu bạn vẫn muốn biết thêm một số thông tin khác thì hãy tiếp tục đọc nhé.
- Bạn nên đến trực tiếp cửa hàng, dành thời gian để thử giày. Vì mỗi mẫu, thương hiệu sẽ có bảng kích thước và cảm nhận khác nhau (màu sắc thực tế đôi khi cũng khác với trên website). Đừng quan tâm công nghệ mới, đừng quên mang vớ và cũng đừng cột dây quá chặt khi thử giày.
- Chọn giày chất liệu thoáng khí, phù hợp với khí hậu nóng ẩm. Tránh mang những đôi giày có khả năng chống nước.
- Không nên mang các dòng giày đua (racing shoes) và giày có miếng đệm carbon (carbon-plated shoes).
- Chọn những mẫu giày được sản xuất từ 2 năm trở lại, nhằm đảm bảo giày vẫn trong điều kiện tốt nhất.
- Với dạng bàn chân bè (wide feet), hay bàn chân bị biến dạng ngón chân cái (bunion), bạn cần lưu ý tăng thêm 0.5 size hoặc tìm những mẫu giày wide toebox. Giày Nike, Salomon thường kén bàn chân bè, chỉ một số mẫu phổ thông được hỗ trợ width size và những mẫu này rất khó kiếm tại các hệ thống cửa hàng ở Việt Nam.
- Với lòng bàn chân có vòm cao (high arch, hollow foot), bạn có thể chọn dòng giày neutral hoặc cushioning.
- Với lòng bàn chân có vòm thấp, bàn chân bẹt (low arch, flat feet), nên chọn dòng giày stability/motion control để gia cố cổ chân khi chạy.
- Với phương đáp chân lệch trong rất nhiều (over pronation) nên chọn dòng giày motion control.
- Với phương đáp chân lệch ngoài rất nhiều (under pronation, over supination) nên chọn dòng giày neutral.
- Với phương đáp chân bình thường, hoặc lệch không đáng kể (neutral, mild-pronation, pronation, supination) nên chọn dòng giày neutral. Cách đáp chân neutral vẫn có thể mang các dòng giày khác tùy theo sở thích cá nhân.
- Nếu bạn có cổ chân và đầu gối yếu hãy ưu tiên chọn dòng giày stability/motion control, tránh những đôi giày thiên về độ nẩy (responsive, springy), dòng giày cushioning, giày có khoảng cách từ bàn chân đến mặt đất lớn (maximalist shoes, high stack height), hoặc đế giày có chiều ngang hẹp.
- Heel drop 0mm (zero drop) sẽ đem lại cảm giác đáp chân tự nhiên nhất, đây cũng là thông số yêu thích của các runner chạy cự ly ngắn, hay runner thuộc trường phái minimalist.
- Heel drop từ 5mm trở xuống giúp giảm tải căng thẳng vào đầu gối và vùng hông của bạn nhưng sẽ gây áp lực xuống vị trí từ cơ bắp chân trở xuống.
- Và ngược lại, heel drop từ 10mm trở lên giúp giảm tải căng thẳng đến cơ bắp chân, gân gót chân, mắt cá chân và bàn chân nhưng sẽ gây áp lực lên đầu gối và vùng hông của bạn. Đây là lựa chọn phù hợp cho runner bị căng cơ bắp chân (tight calves), hoặc đã-đang trải qua viêm gân gót chân (achilles tendonitis) và viêm cân gan bàn chân (plantar fasciitis).
RECOMMENDED RUNNING SHOES FOR BEGINNERS
Sau đây là tổng hợp một số mẫu giày chạy road trong năm 2023. Không bao gồm racing shoes, carbon-plated shoes v.v.
| Stability/Motion Control Shoes | Hoka One One Arahi 6 Asics Gel-Kayano 29 On Cloudrunner / On Cloudflyer 4 Brooks Adrenaline GTS 23 / Brooks Beast 20 (M) & Ariel 20 (W) Adidas Solarboost 5 Saucony Guide 16 / Saucony Tempus Altra Provision 7 Nike Air Zoom Structure 24 / Nike React Infinity Run 4 |
| Neutral Shoes | Hoka One One Clifton 9 Asics Novablast 3 On Cloudsurfer Brooks Ghost 15 Adidas Adizero Boston 12 Saucony Ride 16 Altra Escalante 3 / Altra Rivera 3 Nike Air Zoom Pegasus 40 |
| Cushioning Shoes | Hoka One One Bondi 8 Asics Gel-Nimbus 25 On Cloudmonster Sensa / On Cloudmonster Brooks Glycerin GTS 20 Adidas Ultraboost Light Saucony Triumph 20 Altra Torin 7 / Altra Paradigm 6 Nike ZoomX Invincible 3 / Nike ZoomX Vomero 16 |
Việc đi sâu vào phân tích cấu trúc bàn chân, cách đáp chân tôi sẽ hẹn vào một bài viết khác, cũng không muốn các bạn có thêm nhiều thông tin không cần thiết trong việc chọn giày chạy. Tôi tin rằng sau bài viết này các bạn sẽ tìm được đôi giày phù hợp cho bản thân và tận hưởng buổi chạy của mình nhé!
– Fast Nguyen Running Coach.